Ýsteðe Baðlý Sigorta Biliyormuydunuz
ISTEGE BAGLI SIGORTA VE YENI PRIM ORANLARI
Kisilerin calismadiklari zamanlarda primlerini kendileri odedikleri emekli ve saglik hizmetlerinden yararlandiklari bir sigorta cesidi olan istege bagli sigortalilik her yonuyle ele alinacak. Bunlardan kisaca bahsedecek olursak, ay icinde 30 gunden az calisanlar, sosyal guvenlik sozlesmesi imzalanmayan ulkelere Turk firmalari ile giderek calisanlar, vergiden muaf isleri yapan kadinlar, memurlar ve her kes tarafindan bilinmekte olan ve 4/b kapsamina dahil edilen istege bagli sigortaliktir.
Kiþilerin çalýþmadýklarý zamanlarda primlerini kendileri ödedikleri emekli ve saðlýk hizmetlerinden yararlandýklarý bir sigorta çeþidi olan isteðe baðlý sigortalýlýk her yönüyle ele alýnacak. Bunlardan kýsaca bahsedecek olursak, ay içinde 30 günden az çalýþanlar, sosyal güvenlik sözleþmesi imzalanmayan ülkelere Türk firmalarý ile giderek çalýþanlar, vergiden muaf iþleri yapan kadýnlar, memurlar ve her kes tarafýndan bilinmekte olan ve 4/b kapsamýna dahil edilen isteðe baðlý sigortalýktýr. Kamuoyu tarafýndan bilinmeyen isteðe baðlý sigortalýlýk bu çeþitliliði ile hizmetlerin hangi kapsamda deðerlendirildiði prim hesaplarý ve miktarlarý ele alýnarak anlatýlacaktýr.
5510 SAYILI KANUNUN 4 ÜNCÜ MADDESÝNÝN BÝRÝNCÝ FIKRASININ (B) BENDÝ KAPSAMINDA ÝSTEÐE BAÐLI SÝGORTALILIK
BAÞVURU ÞARTLARI
Türkiye'de ikamet etmek ve Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleþmesi imzalanmamýþ ülkelerdeki Türk vatandaþlarýndan;
- 5510 sayýlý Kanuna tabi zorunlu sigortalý olmayý gerektirecek þekilde çalýþmayanlar,
- Sigortalý olarak 5510 Sayýlý Kanun’un 50 nci maddesi ile ay içerisinde 30 günden az çalýþmak ya da tam gün çalýþanlar, (4/a kapsamýnda)
- Kendi sigortalýlýklarý nedeniyle Türkiye’de sosyal güvenlik kanunlarýna göre malullük ve yaþlýlýk aylýðý almayanlar,
- 18 yaþýný dolduranlar,
Ýsteðe baðlý sigortalý olabilmektedirler.
Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre isteðe baðlý sigortaya devam edenler, herhangi bir iþleme gerek kalmaksýzýn Kanun kapsamýnda isteðe baðlý sigortalýlýklarý devam ettirilmektedir.
[HTML]MÜRACAATLAR
- Ýlk defa isteðe baðlý sigortalý olmak isteyenlerin örneði Sosyal Sigorta Ýþlemleri Yönetmeliði ekinde yer alan “Ýsteðe Baðlý Sigorta Giriþ Bildirgesi” ile ikametgâhlarýnýn bulunduðu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine baþvurmalarý gerekmektedir.
- Tekrar isteðe baðlý sigortalý olmak isteyen sigortalýlarýn ise talep dilekçesi ile müracaatlarý yeterli olmaktadýr.
BAÞLAMA TARÝHÝ
Ýsteðe baðlý sigortalýlýk, müracaatýn Kurum kayýtlarýna intikal ettiði tarihi takip eden günden itibaren baþlamaktadýr.
PRÝM HESABI
Ýsteðe baðlý sigorta primi prime esas kazancýn alt sýnýrý ile üst sýnýrý arasýnda(6,5 katý), sigortalý tarafýndan belirlenen prime esas aylýk kazancýn % 32'sidir. Bunun % 20'si malûllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primini, % 12'si genel saðlýk sigortasý primini oluþturmaktadýr.
ÖDENECEK PRÝM MÝKTARLARI:
01/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk alt sýnýrý, 34,05 TL x 30 x % 32 = 326,88 TL.
-01/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk üst sýnýrý, 221,33x 30 x % 32 =2.124,77 TL.
Ýsteðe baðlý sigortalýlýðýn devamýnda belli süre prim ödememe halinde sigortalýlýðýn sona erme uygulamasý kaldýrýlmýþtýr. Bunun yerine ait olduðu ayýn primini en geç 12 ay içinde gecikme zammý ile ödeyebilecek þekilde yeniden düzenleme yapýlmýþtýr. Yani, 12 ay geçmedikçe diðer aylara ait primlerini gecikme zammý ile ödenmesi imkâný saðlanmýþtýr.
SONA ERMESÝ
- Ýsteðe baðlý sigortalýlýðýný sona erdirme talebinde bulunanlarýn, primi ödenmiþ son günü takip eden günden,
- Aylýk talebinde bulunanlarýn, aylýða hak kazanmýþ olmak þartýyla talep tarihinden,
- Ölen sigortalýnýn ölüm tarihinden,
-Zorunlu sigortalýlýðýn baþladýðý tarihten,
Ýtibaren isteðe baðlý sigortalýlýk sona ermektedir.
Gelir Vergisinden Muaf Kadýnlarýn Ýsteðe Baðlý Sigortalýlýðý
5510 Sayýlý Kanun’un geçici 16 ncý maddesinin üçüncü fýkrasýnda 6111 Sayýlý Kanun’un 50 nci maddesiyle yapýlan düzenlemeyle 193 Sayýlý Gelir Vergisi Kanunu’nun 9 uncu maddesinin birinci fýkrasýnýn (6) numaralý bendinde belirtilen vergiden muaf iþleri hizmet akdiyle herhangi bir iþverene tabi olmaksýzýn sürekli ve kazanç getirici nitelikte yaptýklarýný vergi dairelerinden alacaklarý yazýlar ya da Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarý tarafýndan düzenlenen raporlar ile tespit ettiren kadýnlar isteðe baðlý sigortalý olarak primlerini 2011 yýlýnda % 18 olmak üzere ve her yýl birer puan artýrýlmak suretiyle ödeyebileceklerdir. 2013 yýlýnda bu oran %20 olmuþtur.
Kurum bu kapsamdaki sigortalý olacaklarý, bu düzenleme ile 1/10/2008 tarihinden önce kayýt ve tescili yapýlan isteðe baðlý sigortalýlar ile 25/2/2011 tarihinden itibaren tescilleri yapýlan kadýnlarýn bu madde kapsamýnda prim ödemek istemeleri durumunda vergiden muaf iþleri 1/10/2008 tarihinden önce veya sonra yaptýklarý araþtýrýlmayacak, vergiden muaf iþleri yaptýklarýný belgelemeleri halinde isteðe baðlý sigortalýlýk talep tarihini takip eden günden itibaren baþlatýlacak þekilde deðiþtirerek rahatlatmýþtýr.
Önceki hali ile nerede ise uygulanmayacak kadar zor bir þartý da (vergiden muaf iþleri 1/10/2008 tarihinden öncede yaptýklarýný belgelemek) ortadan kaldýrarak hem kurumu hem de sigortalýlarý rahatlatma cihetine giderek bu kapsamdaki sigortalýlýðý da iþlevsel hale getirmiþtir. Ancak, 6111 Sayýlý Kanun’un yürürlük tarihinden önce talepte bulunup 1/10/2008 tarihinden sonra vergiden muaf iþleri yapmalarý nedeniyle sigortalýlýklarý baþlatýlmayanlardan yeniden talep alýnacaktýr. Sigortalýlarýn vergiden muaf iþleri yaptýklarýnýn tespitine iliþkin uygulama 20/10/2010 tarihli ve 2010/117 sayýlý Genelge hükümlerine göre devam etmektedir.
ÖDENECEK PRÝM MÝKTARLARI:
01/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ; 34,05TL x 20 x % 32 =217,92 TL'dir.
5434 SAYILI KANUNUN MÜLGA 12 NCÝ MADDESÝ UYARINCA (DEVLET MEMURU) ÝÞTÝRAKÇÝLERÝN ÝSTEÐE BAÐLI SÝGORTALILIÐI
657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununa tâbi olarak en az on yýl çalýþanlardan, memurluktan ayrýlmýþ olanlar (Memurluktan çýkarýlmýþ olanlar ile ayný Kanunun 96 ncý maddesi kapsamýna girenler ve anýlan Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (5) numaralý alt bendinde aranan nitelikleri kaybedenler hariç) Memurluktan ayrýldýklarý tarihten itibaren altý ay içinde yazýlý olarak Sandýða baþvurmalarý ve emeklilik keseneði ve kurum karþýlýklarýný ait olduðu ay içinde Sandýk hesabýna yatýrmalarý þartýyla, baþvuru tarihini takip eden aybaþýndan itibaren Sandýkla ilgilendirilmektedirler.
Bunlardan, toplu ya da fasýlalý olarak toplam altý aydan daha fazla süreye iliþkin emekli kesenekleri ile kurum karþýlýklarýný süresinde ödemeyenlerin isteðe baðlý iþtirakçilikleri sona erdirilmektedir. Sandýkla iliþkilendirilme isteðinden vazgeçtiðini yazýlý olarak Sandýða bildirenlerin de isteðe baðlý iþtirakçiliklerine baþvuru tarihini takip eden ay baþýndan itibaren son verilir. Sigortalýlýðý gerektirecek þekilde çalýþmaya baþlayanlar ve kendi çalýþmalarýndan dolayý aylýk baðlanmýþ olanlar isteðe baðlý iþtirakçi olamazlar.
Bu durumdaki sigortalýlarýn iþtirakçilik baþvurularý, Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüðü sigortalý Tescil ve Hizmet Daire Baþkanlýðý Mithatpaþa Caddesi No:7 Sýhhýye/ANKARA adresine yapmalarý gerekmektedir.
AY ÝÇÝNDE 30 GÜNDEN AZ ÇALIÞAN VEYA TAM GÜN ÇALIÞMAYANLARDAN KALAN SÜRELERÝNDE ÝSTEÐE BAÐLI SÝGORTAYA PRÝM ÖDEYENLERÝN SÝGORTALILIÐI
6111 Sayýlý Kanun’un 68 nci maddesiyle 4447 sayýlý Kanun’un 46 ncý maddesinde yapýlan düzenleme ile ay içindeki çalýþmasý 30 günün altýnda olanlar ile 4857 Sayýlý Ýþ Kanunu’na göre kýsmi süreli iþ sözleþmesi ile çalýþanlardan ay içindeki çalýþmasýný 30 güne tamamlayanlar iþsizlik sigortasý kapsamýnda sigortalý sayýlmýþlardýr. Söz konusu hüküm gereðince 25/2/2011 tarihinden itibaren 4857 sayýlý Kanuna göre kýsmi süreli çalýþýp ayrýca isteðe baðlý sigortaya müracaat edenlerden % 32 prim oraný ile sigortalý ve iþveren hissesi dahil % 3 oranýnda iþsizlik sigortasý primi olmak üzere toplam % 35 oranýnda prim alýnmaktadýr.
ÝÞVERENLERÝ TARAFINDAN DÜZENLENECEK BELGE TÜRLERÝ:
Ay içinde 30 günden az çalýþýp isteðe baðlý sigortalý olmak için müracaat edenlerden kýsmi süreli iþ sözleþmesine tabi çalýþanlarýn aylýk prim ve hizmet belgesindeki eksik gün nedeni 06 (Kýsmi istihdam), 07 (Puantaj kayýtlarý), 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalýþma), 12 (Birden fazla) ve 13 (Diðer) olanlar dikkate alýnacaktýr. Diðerleri bu kapsamda isteðe baðlý sigortalý olamayacaklardýr.
ÖDENECEK PRÝM MÝKTARI
1/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk alt sýnýrý 34,05 TL x 30 x % 35 = 357,53 (/ 30 x ay içinde ki eksik gün sayýsý),
1/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk üst sýnýrý 221,33TL x 30 x % 35 = 2323,97*TL (/ 30 x ay içinde ki eksik gün sayýsý),
5510 SAYILI KANUN’UN 5 ÝNCÝ MADDESÝNÝN BÝRÝNCÝ FIKRASININ (G) BENDÝNE TABÝ SÝGORTALILAR
5510 Sayýlý Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (g) bendi ile ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleþmesi olmayan ülkelerde iþ üstlenen iþverenlerce yurt dýþýndaki iþyerlerinde çalýþtýrýlmak üzere götürülen Türk iþçileri kýsa vadeli sigorta kollarý ile genel saðlýk sigortasý hükümleri yönünden 1/10/2008 tarihinden itibaren 4 üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (a) bendine tabi sigortalý olarak sayýlmaktadýrlar.
Sigortalýlarýn uzun vadeli sigorta kollarýna tabi olmak istemeleri halinde isteðe baðlý sigortalý olmalarýna imkan saðlanmýþtýr. Ýsteðe baðlý sigortalýlýk statüsü 4/(b) bendi kapsamýnda sigortalýlýk olarak deðerlendirilmiþtir. 6111 Sayýlý Kanun’un 24 üncü maddesi ile deðiþtirilen 5510 Sayýlý Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (g) bendi uyarýnca isteðe baðlý sigortalýlýk statüsü yeniden düzenlenerek 1/10/2008 tarihinden itibaren 4 üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (a) bendi olarak belirlenmiþtir. Söz konusu hüküm gereðince 1/10/2008-25/2/2011 tarihleri arasýnda isteðe baðlý sigorta statüleri 5510 Sayýlý Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) bendi kapsamýnda deðerlendirilen hizmetler 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýna dönüþtürülecek, sigortalýlarýn bu sürelere iliþkin bildirilen hizmetleri ile borçlanmalardaki sigortalýlýk statüleri de yeni durumlarýna göre deðerlendirilmektedir.
ÝÞVERENLERÝ TARAFINDAN DÜZENLENECEK BELGE TÜRÜ:
5510 Sayýlý Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (g) bendine tabi sigortalýlarýn kýsa vadeli ve genel saðlýk sigortasý hizmetlerinin bildirimi iþverenler tarafýndan 21 numaralý (Türk Ýþverenler Tarafýndan Sosyal Güvenlik Sözleþmesi imzalanmamýþ Ülkelere Götürülerek Çalýþtýrýlan Türk Ýþçileri) belge türü ile Kuruma bildirilmektedir. Bu durumda olan sigortalýlardan isteðe baðlý sigortalý olmak isteyenlerin talepleri önceden olduðu gibi isteðe baðlý sigorta giriþ bildirgesi ve bu sigortalýlarýn sosyal güvenlik sözleþmesi imzalanmamýþ ülkeye Türk iþverenlerince götürüldüðüne iliþkin belge ile sigortalýlar ya da iþverenler tarafýndan iþyerinin baðlý bulunduðu sosyal güvenlik il müdürlüðüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat ederek yapýlmaktadýr.
Bu sigortalýlardan % 20 oranýnda isteðe baðlý sigorta primi tahsil edilecektir. Kýsa vade sigorta primi ve Genel Saðlýk Sigorta primini Ýþverenleri ödemektedir.
Yine dikkat edilmesi gereken bir husus bu durumdaki sigortalýlar iþten ayrýlýþ bildirgeleri verildikten sonra bir yýl içinde 90 gün olup olmasýna bakýlmaksýzýn saðlýk hizmetlerinden ne hikmete binaen yararlandýrýlmadýklarý bilinmez ama ne yazýk ki sigortalýlýklarý ile birlikte saðlýk hizmetlerinden yararlanma haklarý da bitmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumunun bu yönde yeni bir düzenlemeye acilen gitmesi gerekmektedir. Sosyal Güvencesi bile olmayan ülkelerde çalýþýp iþ sözleþmeleri sona erdiði anda saðlýk hizmetlerinden yararlanamadýklarýný bile bilmeyen sigortalýlar Genel saðlýk sigortasýna resen tescilleri yapýlmakta ve gelir testi için baðlý bulunduklarý Kaymakamlýklara gelir testi yaptýrmak için müracaat etmeleri gerekmekte gitmedikleri takdir de g3 oranýnda GSS primi ödemek zorunda kalmaktadýrlar.
5510 Sayýlý Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (g) bendi kapsamýnda sigortalý olanlardan ayný zamanda isteðe baðlý sigortaya devam edenlerin 4 üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (a) bendine tabi sigortalýlýklarý yurtdýþýndaki çalýþmalarýnýn bittiði tarih itibariyle sona erdirilmektedir.
ÖDENECEK PRÝM MÝKTARI:
1/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk alt sýnýrý34,05 TL x 30 x % 20 = 204,3 TL,
1/7/2013 ila 31/12/2013 tarihleri arasýnda ödenebilecek isteðe baðlý sigorta primi aylýk
üst sýnýrý, 221,33 TL x 30 x % 20 = 1327,98 TL,
[/HTML]
SONUÇ
Genel saðlýk sigortasýnýn zorunlu oluþu ile isteðe baðlý sigortanýn avantajlarý ortaya çýkmýþtýr. Ýsteðe baðlý sigorta þartlarýný taþýyanlardan bakmakla yükümlü olunan kiþi durumunda olmayanlar, bakmakla yükümlü olunan kiþi olmakla birlikte part-time çalýþanlar Genel saðlýk sigortalýsý olma zorunluluðu 01.01.2012 tarihi itibariyle baþlamýþtýr. Bunun için GSS priminde sadece saðlýk primi olduðu için ileride emeklik imkâný saðlamamaktadýr. Sigortalýlarýn GSS primi ödemeleri yerinde isteðe baðlý sigortalý olmalarý daha uygun olacaktýr. Bu durum uzun vadede aktif pasif dengesine de olumlu etki yapacaðý unutulmamalý ve Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri bu durumdaki kiþileri kapsama dahil ederek ilerideki aktif pasif dengesini düzenleyecek köklü iyileþtirmelere gitmelidir. Bunlarýn baþýnda isteðe baðlý sigortalýlýðý özendirici düzenlemeler yapmalýdýr.
Alýntý ile Cevapla
